نگاهي به نقش آتش در بارو ايرانيان

هيچ قومى بسان ايرانيان آتش را گرامى نداشته اند. احترام و تقديس آتش نزد ايرانيان باستان تا آنجا پيش رفت كه آنان را «آتش پرست» ناميدند. ستايش آتش و زيبايى آن مبناى بسيارى از اصول زيبايى شناختى ايرانيان قرار گرفته. ايرانيان باستان احترام و كرامت خاص خود را به آتش در نقوش برجسته، ظروف و مهرها، مسكوكات و در نقاشى هاى ديوارى و پارچه ها به تصوير آورده بودند و در آنها، آتش مقدس و آتشدان را به اشكال مختلف رسم مى كردند. در اوستا و در بخش يسنا، هات ،۳ بند ۱۴ آمده است: «خواستار ستاييدنيم تو را اى آذر، پسر اهورامزدا، با همه آتش ها، خواستار ستاييدنيم آب هاى نيك و همه آب هاى مزدا داده را.» در سنگ نبشته هاى فارسى باستان و تاليفاتى كه در گاتاهاى زرتشت و همچنين سده هاى نخستين پس از اسلام به زبان پهلوى انجام گرفته، واژه آتش به صورت هاى آتر، آثى پاديه (در سنگ نبشته بيستون) و به همين ترتيب آثرى، آدر، آتور و آنخش نيز آمده است. آنچه از تاريخ شناخته شده ايران (از قرن هفتم پيش از ميلاد به بعد) برمى آيد، نشانگر اين است كه اقوام آريايى از بدو ورود به فلات ايران ستايشگر آتش بودند و آتش و زندگى ميان آنان كاملاً وابسته به يكديگر بوده و آتش، اساس و جوهر زندگى، ديانت و شرافت هستى به شمار مى رفت. بعد از ظهور زرتشت آتش همچنان گرامى داشته مى شد، زيرا در كيش زرتشتى، آتش مظهر نور يزدانى و واسط و رابط خالق و مخلوق است و اين آتش است كه دعاها و راز و نيازهاى انسانى را با شعله هاى زرين و درخشان خود به آسمان و نزد اهورامزدا مى برد.

در عقايد زرتشت نور نماد راستى است و انسان در برابر نور، اعم از خورشيد و آتش و يا چراغ افكار خود را به سوى راستى و مركز آفريدگارى جهان متمركز مى كند. با روى كار آمدن سلسله ساسانيان (۲۲۴ ميلادى) ديانت زرتشتى، دين رسمى كشور اعلام گرديد و اردشير يكم، موسس سلسله ساسانى، با در دست گرفتن رياست مذهب، عنوان «پرستنده اهورامزدا كه چهره از يزدان دارد» را به عنوان سابق خود «پرستار آناهيتا و آتشكده شاهى» اضافه كرد. در اين دوران «آتش هاى مقدس» كه در زمان اشكانيان به خاموشى گراييده بود، از نو روشن گرديد و آتشكده ها، بازسازى شد و رونق گرفت. شاهان ساسانى، پيروزى خود را در كسوت دين و گردآورى ملل و اقوام گوناگون تحت لواى قدرت واحد دينى (بيشتر از آثار ديگر) در سكه هاى ضرب شده . از آنجايى كه سكه، از فلزاتى چون طلا و نقره و حتى مس بود، در مقابل آفات و گذشت ايام، مقاومت زيادى داشت و مسكوكات اين دوره به تعداد نسبتاً زيادى از دستبرد و حوادث زمانه محفوظ مانده اند. در اين سكه ها، تصوير اهورامزدا به همراه تصوير شاه و آتشكده شاهى به عنوان نشانه قدرت و رسميت ديانت زرتشتى در ايران، نقر گرديده است. تصاوير زياد و متنوع آتش و آتشدان در پشت و روى سكه هاى ساسانى به عنوان علامت و نماد رسمى دولت و حكومت مقتدر ساسانيان بود. از سال ۲۲۶ ميلادى به بعد سكه هاى متعددى از شاهان ساسانى به دست آمده است. اردشير يكم علاوه بر تغيير عنوان بر روى سكه هاى تاجگذارى، نقش و نوشته پشت سكه هايش را نيز دگرگون ساخت و از آن پس در پشت سكه ها تصوير آتشدان با نوشته «آتش اردشير» ضرب گرديد و اين نوشته بر سكه هاى ديگر پادشاهان ساسانى پايدار ماند.